Uporczywe zgrzytanie zębami o nieznanej do końca etiologii bywa źródłem wieloletniej frustracji i obniżenia nastroju. Na szczęście leczenie bruksizmu jest możliwe. Fizjoterapia stomatologiczna ma na celu zmniejszenia napięcia mięśniowego i przywrócenie prawidłowej funkcjonalności całego układu stomatognatycznego.
Zgrzytanie zębami – czym jest bruksizm?
Bruksizm to parafunkcja narządu żucia. Objawia się mimowolnym zgrzytaniem i zaciskaniem zębów. Może występować zarówno w dzień, jak i w nocy, przy czym bruksizm nocny jest niemożliwy do samodzielnego kontrolowania, ponieważ jego objawy manifestują się w fazie snu.
Długotrwałe i nieleczone zaciskanie zębów może prowadzić do różnych konsekwencji zdrowotnych, w tym uszkodzeń zębów, zaburzeń w obrębie stawu skroniowo-żuchwowego oraz dolegliwości bólowych obejmujących szczękę, głowę i okolice karku.
Niektórzy bagatelizują problem, myśląc, że to jedynie chwilowe napięcie lub stres, które same miną. Jednak nieleczony bruksizm może prowadzić do trwałych zmian w strukturze zębów i stawów skroniowo-żuchwowych. Co więcej, jego objawy bywają mylnie przypisywane innym schorzeniom, takim jak migreny, problemy laryngologiczne czy nawet zaburzenia neurologiczne.
Przyczyny bruksizmu – skąd bierze się to schorzenie?
Bruksizm nie ma jednej, konkretnej przyczyny. To złożone schorzenie wynikające z kombinacji czynników psychicznych, stomatologicznych i neurologicznych.
Stres i napięcie emocjonalne są jednymi z głównych powodów, prowadząc do nawykowego zaciskania szczęki, szczególnie w trakcie snu.
Wady zgryzu mogą dodatkowo sprzyjać bruksizmowi, powodując nadmierne napięcie mięśniowe.
Wielu pacjentów nie zdaje sobie sprawy, że ich codzienne nawyki także nasilają problem. Spożywanie nadmiernych ilości kofeiny i alkoholu, żucie gumy czy palenie papierosów mogą zwiększać napięcie mięśniowe i sprzyjać nieświadomemu zaciskaniu, prowadząc do uszkodzenia zębów.
Objawy bruksizmu – jak rozpoznać problem?
Bruksizm często pozostaje niezauważony. Pacjenci mogą zgłaszać różnorodne dolegliwości, które w początkowej fazie choroby sugerują występowanie zupełnie innych schorzeń.
Aby lepiej zobrazować, jak objawy bruksizmu mogą mylnie sugerować inne podłoże problemu, prezentujemy poniższe zestawienie.
| Objaw | Możliwe błędne diagnozy |
| Ścieranie i nadwrażliwość zębów. | Próchnica, erozja szkliwa. |
| Bóle głowy i szczęki. | Napięciowy ból głowy. |
| Szumy uszne. | Problemy laryngologiczne lub neurologiczne. |
| Bóle uszu. | Infekcje o podłożu laryngologicznym. |
| Zaburzenia snu. | Niewłaściwe parametry w organizmie. Bezsenność. |
Niektórzy pacjenci obawiają się, że leczenie zgrzytania zębami to kosztowny i długotrwały proces, który niekoniecznie przyniesie rezultaty. Tymczasem to ignorowanie problemu może przyczynić się do wskazanych powyżej następstw.
Rozchwianie zębów w wyniku ich zaciskania oraz ukruszenia i nadmierne ścieranie z czasem będą wymagać pilnej konsultacji oraz wdrożenia właściwego postępowania. Dlatego też, aby uniknąć nieodwracalnych uszkodzeń, warto zgłosić się do specjalisty jak najwcześniej.
Nieświadome zaciskanie zębów – jak sobie z tym radzić?
Leczenie bruksizmu wymaga kompleksowego podejścia i wielospecjalistycznych konsultacji ze względu na nieswoiste objawy. Wykluczenie innego podłoża problemu jest bardzo ważne w postawieniu trafnej diagnozy, aby w porę zacząć działać i zapobiec dalszym uszkodzeniom zębów.
W zależności od stopnia zaawansowania problemu, w terapii stosujemy różne metody leczenia bruksizmu. Warto pamiętać, że proces ten nie polega tylko na eliminacji objawów, ale także na zapobieganiu dalszym uszkodzeniom.
Jednym z najczęściej stosowanych rozwiązań są szyny okluzyjne – specjalne przezroczyste nakładki z elastycznego tworzywa, które chronią zęby przed dalszym ścieraniem i redukują napięcie mięśniowe.
Pomocna może być nauka technik relaksacyjnych (w sytuacji, gdy bruksizm został rozpoznany na tle nerwowym) oraz ćwiczenia z zakresu fizjoterapii pomagające rozluźnić mięśnie żwaczy. Fizjoterapeuta stomatologiczny wybiera odpowiedni zestaw ćwiczeń w taki sposób, by można było wykonywać je z łatwością każdego dnia, w domowych warunkach.
Wielu pacjentów odkłada leczenie na później, bagatelizując problem lub nie do końca wierząc w skuteczność fizjoterapii i działanie szyn okluzyjnych. W praktyce jednak wczesna interwencja pozwala uniknąć poważnych konsekwencji, takich jak pękanie szkliwa, uszkodzenia koron zębów czy odsłonięcie dziąseł. Im szybciej podjęte zostaną działania, tym większa szansa na zatrzymanie procesu i poprawę komfortu w codzienności.
Bruksizm to schorzenie, które wymaga interdyscyplinarnego podejścia. Jeśli zauważasz u siebie objawy somatyczne: ścieranie zębów, częstsze występowanie bólu głowy lub szumy uszne, nie zwlekaj z wizytą u specjalisty.
Wykluczenie innych przyczyn wskazanych dolegliwości i potwierdzenie bruksizmu jako źródła problemu, to pierwszy krok do odzyskania pełnej sprawności narządu żucia. Odpowiednie leczenie może nie tylko złagodzić objawy, ale także zapobiec dalszej eskalacji problemu i powstaniu poważnych konsekwencji zdrowotnych, w tym utraty zębów. Warto więc na ten krok się zdecydować.
